Mengelwerk
|
|
'van Wolffs Bargen tot het hus ter Haer’
IJ. Zijlstra en anderen
Terug naar de bron
Meten, rekenen en tekenen: de ‘driehoeksketting’
Van Wolfsbarge naar Huis ter Haar en terug
De raailijn op Anloo
Slimme lijntrekkers
‘van Wolffs Bargen tot het hus ter Haer’
In 1615 kregen de landmeters landmeters Johan Sems en Jan de la Haeij opdracht een grenslijn te trekken tussen Westerwolde en Drenthe. De lijn moest lopen van Wolfsbarge tot Huis ter Haar bij Ter Apel. De te beantwoorden vraag is: hoe trek je over een afstand van ongeveer 35 kilometer een rechte lijn tussen die twee punten. Over en weer zijn ze niet te zien.
IJ. Zijlstra en anderen
In 1905 meende IJ. Zijlstra te hebben begrepen hoe de landmeters te werk waren gegaan. Hij had vastgesteld dat de Semslinie op de Martinitoren te Groningen liep en dat het beginpunt ervan was bepaald door lijnen te raaien op de kerken van Anloo en Noordlaren. Halverwege de 20e eeuw toonde landmeter J. de Ruiter aan dat de Semslinie niet op de Martinitoren is georiënteerd. Hoe zijn 17e-eeuwse vakgenoten dan wél te werk waren gegaan vertelde hij niet.
Terug naar de bron
Uit de enige bron die we over de werkwijze van de landmeters hebben, blijkt dat Sems en De la Haeij, anders dan wel wordt aangenomen, niet de opdracht hebben gekregen om een lijn in zuidoostelijke richting te trekken, maar dat het echt de bedoeling is geweest om de grens van Wolfsbarge naar Huis ter Haar te laten lopen.
Meten, rekenen en tekenen: de ‘driehoeksketting’
In theorie is het mogelijk dat Sems en De la Haeij een zgn. ‘driehoeksketting’ hebben geconstrueerd en met behulp daarvan de richting van de trekken grenslijn hebben bepaald. Ze zouden daarvoor veel moeilijk meet- en rekenwerk hebben moeten doen en de berekende lijn zou, eenmaal in het veld uitgezet, ongetwijfeld een forse afwijking vertonen van wat men in gedachten had gehad.
Van Wolfsbarge naar Huis ter Haar en terug
Het is om die reden aannemelijker dan Sems en De la Haeij een eenvoudiger methode hebben gevolgd. Ze hebben vanaf het noordoostelijke hoekpunt van Drenthe, waar de Olde Landschap aan Wolfsbarge grensde, een ‘proeflijn’ in zuidoostelijke richting getrokken en door middel van metingen en rekenwerk vastgesteld hoe men vanaf Huis ter Haar een lijn moest trekken naar het uitgangspunt op de grens met Wolfsbarge.
De raailijn op Anloo
Zoals Zijlstra vaststelde begint de Semslinie op het punt waar ze een hoek van 600 maakt met de raailijn op de kerk van Anloo. Deze raailijn moet worden beschouwd als een ‘controlelijn’ en heeft geen rol gespeeld bij de constructie van de Semslinie.
Slimme lijntrekkers
In een tijd waarin de electronica een einde heeft gemaakt aan alle navigatie- en oriëntatieproblemen, is het aardig om zich te realiseren dat er slimme lijntrekkers als Jan Sems en Johan de la Haeij aan te pas moesten komen om een op het eerste gezicht simpel lijkende opdracht uit te voeren.
Omvang van het PDF-bestand: 4 MB