Zwerven door Fivelgo (en Hunsingo)
|
|
Over het Maarvliet is al veel geschreven. Vaak is (en wordt) daarbij gedaan alsof het Maarvliet en het in zijn zuidelijke verlengde gelegen Kardingermaar één geheel zijn. In dit deel probeer ik op basis van een nadere analyse van alle mij ten dienste staande bronnen te laten zien dat dit niet het geval is. Integendeel: net als vele andere grote stukken infrastructuur bestaat ook deze ruim 17 km lange watergang annex grensmarkering uit verschillende delen, die in verschillende perioden zijn gegraven en oorspronkelijk ook verschillen doelen hebben gediend.
Het Kardingermaar-Maarvliet is vele eeuwen lang de grens geweest tussen Hunsingo en Fivelgo. Wanneer het die functie heeft gekregen is en blijft onduidelijk. Mijn reconstructie van de waterstaatkundige ontwikkeling doet vermoeden dat het gebied van Startenhuizen en Garsthuizen ooit als één geheel vanuit de Hunsingoër nederzetting Huizinge is gekoloniseerd en dat het daarin gelegen deel van het Maarvliet pas in de 13e eeuw is aangewezen als grens tussen Hunsingo en Fivelgo.
Met het noordoostelijke uiteinde van het Maarvliet komen we in een gebied waar sporen van vele ingrepen herkenbaar zijn. Om een samenhangend verhaal uit deze sporen te destilleren moet ik ten oosten van de Dijkumerweg de aanleg van twee polders aannemen. De eerste noem ik ‘Oost-Oldenzijl’ en is een succes geweest, de tweede noem ik ‘Oost-Wilkema’ en heeft slechts korte tijd bestaan.
Aan het slot moeten een serie kaartjes en een samenvatting de complexe reconstructie verduidelijken.
Inhoud
1 Een nieuwe kijk
2 Garsthuizen en Startenhuizen
Kader: Kardingermaar-Maarvliet ontleed
3 Dellekanaal en Maarvliet
Kader: Achterhaalde verklaringen
4 Het tracé van het Maarvliet-Noord
5 Het Maarvliet als grens
5.1 De oorlog tussen de Ernerenses en Uthusenses
5.2 Vrede en de reorganisatie van de waterhuishouding
5.3 De rol van de abten
5.4 Kort
6 Details
7 Een serie kaartjes
8 Samenvatting
Omvang: 50 pagina's
Omvang van het PDF-bestand: 5,25 MB