Jan van den Broek
  • Home
  • Groningen en het Drentse Water
    • Inleiding
    • Aduard tegen Drenterwolde
    • Nieuwe Gat
    • Schilligeham Redwolde Paddepoel
    • Aduard-Drentse A
    • Arbere en Aduarderdiep
    • Hunze omgeleid
    • Alle kanten op
    • Kleisloot Selwerderdiep Boterdiep
    • Aduard-Grijpskerk 1
    • Aduard-Grijpskerk 2
  • Landschap lezen
    • Middeleeuwse ontginningen
    • Het Centrale Woldland I
    • Het Centrale Woldland II
    • Delf en Damsterdiep
    • Hinkemahorn en Stadsweg
    • Drenterwolde
    • Zuidlaardermeer
  • Zwerven door Fivelgo
    • Ten geleide, inhoudsoverzicht en literatuurlijst
    • Omteda Tjada bestaat niet
    • Eemsdijk en Marcellusvloed
    • Hoogtesprongen
    • Maarvliet
    • De inpoldering van de Fivelboezem
    • Het einde van het Oosterniezijlvest
  • Mengelwerk
    • Langs de Drentsche Aa
    • Van Hunze tot Reitdiep
    • Hoezo opstand?
    • Tweestromenland
    • Veertienjarige Oorlog
    • Meten en rekenen
    • Een rondje Zuidlaardermeer
    • Veen Fivel Stadsweg
    • Emder voorbijvaart
    • Aduard water landschap
    • Woldland Winsum
    • Delf en Damsterdiep
    • Beijum
    • Groningerland Monumentenland
    • Aduarderdiep
    • Hinkemahorn
    • Apoort
    • Stadskist
    • Sicke Benninghe
    • Aduard en de andere kloosters
    • Groningen in stukken
    • Duizend jaar Groningen
    • Egbert Haubois
  • Publicaties
    • 'Oersloten' in Ubbega
    • Een pikante vergissing
    • Abt Menko over de Fivel en de kerk te Wittewierum
    • Meten en rekenen. De Semslinie van 1615
    • De Marcellusvloed en de Eemsdijk
    • Het Boterdiep en de Chinese baby's
    • Lageweg en Boterdiep te Bedum
    • Twee foto's van Farmsum
    • Groningen tegen de bisschop?
    • Oosterhoogebrug
    • Drie vergeten toponiemen
    • Wacht nog even!
    • Vriendschap en eendracht
    • Graven bij Stootshorn
    • Een inspirerende vergissing
    • Vrij ende freesch
    • Reductie
    • Een bewogen ambtenaar
    • Duivenpost
    • Johan Julsings geheime dagboek
    • Groningen een stad apart
    • Voor God en mijn koning
    • Een kronkelend verhaal
  • Podium
    • Buiten het Papenpoortje
    • De wallen van Johan van Metelen
    • Rondom de Sledemennerstraat
  • Home
  • Groningen en het Drentse Water
    • Inleiding
    • Aduard tegen Drenterwolde
    • Nieuwe Gat
    • Schilligeham Redwolde Paddepoel
    • Aduard-Drentse A
    • Arbere en Aduarderdiep
    • Hunze omgeleid
    • Alle kanten op
    • Kleisloot Selwerderdiep Boterdiep
    • Aduard-Grijpskerk 1
    • Aduard-Grijpskerk 2
  • Landschap lezen
    • Middeleeuwse ontginningen
    • Het Centrale Woldland I
    • Het Centrale Woldland II
    • Delf en Damsterdiep
    • Hinkemahorn en Stadsweg
    • Drenterwolde
    • Zuidlaardermeer
  • Zwerven door Fivelgo
    • Ten geleide, inhoudsoverzicht en literatuurlijst
    • Omteda Tjada bestaat niet
    • Eemsdijk en Marcellusvloed
    • Hoogtesprongen
    • Maarvliet
    • De inpoldering van de Fivelboezem
    • Het einde van het Oosterniezijlvest
  • Mengelwerk
    • Langs de Drentsche Aa
    • Van Hunze tot Reitdiep
    • Hoezo opstand?
    • Tweestromenland
    • Veertienjarige Oorlog
    • Meten en rekenen
    • Een rondje Zuidlaardermeer
    • Veen Fivel Stadsweg
    • Emder voorbijvaart
    • Aduard water landschap
    • Woldland Winsum
    • Delf en Damsterdiep
    • Beijum
    • Groningerland Monumentenland
    • Aduarderdiep
    • Hinkemahorn
    • Apoort
    • Stadskist
    • Sicke Benninghe
    • Aduard en de andere kloosters
    • Groningen in stukken
    • Duizend jaar Groningen
    • Egbert Haubois
  • Publicaties
    • 'Oersloten' in Ubbega
    • Een pikante vergissing
    • Abt Menko over de Fivel en de kerk te Wittewierum
    • Meten en rekenen. De Semslinie van 1615
    • De Marcellusvloed en de Eemsdijk
    • Het Boterdiep en de Chinese baby's
    • Lageweg en Boterdiep te Bedum
    • Twee foto's van Farmsum
    • Groningen tegen de bisschop?
    • Oosterhoogebrug
    • Drie vergeten toponiemen
    • Wacht nog even!
    • Vriendschap en eendracht
    • Graven bij Stootshorn
    • Een inspirerende vergissing
    • Vrij ende freesch
    • Reductie
    • Een bewogen ambtenaar
    • Duivenpost
    • Johan Julsings geheime dagboek
    • Groningen een stad apart
    • Voor God en mijn koning
    • Een kronkelend verhaal
  • Podium
    • Buiten het Papenpoortje
    • De wallen van Johan van Metelen
    • Rondom de Sledemennerstraat

Zwerven door Fivelgo (en Hunsingo)
Aantekeningen over de landschapsgeschiedenis van het Hogeland



3
Eemsdijk en Marcellusvloed



Foto
 
Ook voor dit stuk waren twee oude teksten het vertrekpunt: een akte uit 1303, waarin de Omteda Tja wordt genoemd en de organisatie van het dijkwezen in Noordoost-Fivelgo wordt geregeld, en een passage uit de kloosterkroniek van Bloemhof (de ‘Kroniek van Wittewierum’), waarin verslag wordt gedaan van de Marcellusvloed van 1219 en de gevolgen daarvan.
Combinatie van elementen uit deze teksten heeft mij tot een zienswijze gebracht die enigszins afwijkt van die van Edze de Boer, die in 2009 een artikel over de organisatie van het dijkwezen in dit gebied publiceerde. Ook kom ik tot een andere verdeling van de Eemsdijk dan die welke in 1974 door B.W. Siemens op een van zijn kaarten is ingetekend.
Niet de oude samenhang van de ‘oerparochie’ Holwierde is de reden geweest waarom ook Oosterwijtwerd delen van de Eemsdijk tussen Hoogwatum en Delfzijl moest onderhouden. De Oosterwijtwerders moesten daartoe worden gedwongen, nadat een commissie een na de Marcellusvloed van 1219 gerezen conflict had beslecht.
De kadastrale minuut van 1832, de moderne hoogtekaart en schriftelijke bronnen leveren gegevens die het mogelijk maken wat naders te zeggen over de ontwikkeling van het landschap van Noordoost-Fivelgo. Het meest opmerkelijk daarin zijn de sporen van een vroege afdamming van de Grote Heekt tussen de Nes en Uiteinde en die van de latere afdamming van de oude monding van deze rivier tussen Hoogwatum en Watum.
Het stuk eindigt met een paragraaf over Hathebrand, het klooster te Feldwerd en de betekenis die Laskwerd voor dit klooster kan hebben gehad.

Bij dit deel horen twee bijlagen:

1    De aan de Marcellusvloed van 1219 en zijn nasleep gewijde passages uit de kroniek van Emo, met vertaling en commentaar.
2   De Latijnse tekst van een akte van 19 juni 1303 over de organisatie van het dijkwezen in Noordoost-Fivelgo, met Nederlandse  vertaling en commentaar.


Inhoud
1     Een akte uit 1303
            Kader: Watum
2     De Marcellusvloed van 1219 en zijn nasleep
3     De zeedijk tussen Watum en Delfzijl
4     In het kort
5     De monding bij Watum, de afsluiting ervan en ‘het zijlgat’
6     Een hoogtesprong
7     Hathebrand
8     Voorwerken, afsluitdijken en het zijlgat bij Watum
            Kader: Feldwerd en Laskwerd
Bijlage 1:    De Marcellusvloed van 1219 volgens Emo
Bijlage 2:   Akte van 19 juni 130
 
 

Omvang: 59 pagina's
Omvang van het PDF-bestand: 4 MB

Download het PDF-bestand
Proudly powered by Weebly