Jan van den Broek
  • Home
  • Groningen en het Drentse Water
    • Inleiding
    • Aduard tegen Drenterwolde
    • Nieuwe Gat
    • Schilligeham Redwolde Paddepoel
    • Aduard-Drentse A
    • Arbere en Aduarderdiep
    • Hunze omgeleid
    • Alle kanten op
    • Kleisloot Selwerderdiep Boterdiep
    • Aduard-Grijpskerk 1
    • Aduard-Grijpskerk 2
  • Landschap lezen
    • Middeleeuwse ontginningen
    • Het Centrale Woldland I
    • Het Centrale Woldland II
    • Delf en Damsterdiep
    • Hinkemahorn en Stadsweg
    • Drenterwolde
    • Zuidlaardermeer
  • Zwerven door Fivelgo
    • Ten geleide, inhoudsoverzicht en literatuurlijst
    • 'Omteda Tjada' bestaat niet
    • Eemsdijk en Marcellusvloed
    • Hoogtesprongen
    • Maarvliet
    • De inpoldering van de Fivelboezem
    • Het einde van het Oosterniezijlvest
  • Mengelwerk
    • Waar lag de echte Kempkensberg?
    • Tweestromenland
    • Een nieuwe oude plattegrond
    • Langs de Drentsche Aa
    • Aantekeningen Onderdendam
    • Van Hunze tot Reitdiep
    • Rietema's zorg
    • Hoezo opstand?
    • Veertienjarige Oorlog
    • Meten en rekenen
    • Een rondje Zuidlaardermeer
    • Veen Fivel Stadsweg
    • Emder voorbijvaart
    • Aduard water landschap
    • Woldland Winsum
    • Delf en Damsterdiep
    • Beijum
    • Groningerland Monumentenland
    • Aduarderdiep
    • Hinkemahorn
    • Apoort
    • Stadskist
    • Sicke Benninge
    • Aduard en de andere kloosters
    • Groningen in stukken
    • Duizend jaar Groningen
    • Egbert Haubois
  • Publicaties
    • 'Oersloten' in Ubbega
    • Een pikante vergissing
    • Abt Menko over de Fivel en de kerk te Wittewierum
    • Meten en rekenen. De Semslinie van 1615
    • De Marcellusvloed en de Eemsdijk
    • Het Boterdiep en de Chinese baby's
    • Lageweg en Boterdiep te Bedum
    • Twee foto's van Farmsum
    • Groningen tegen de bisschop?
    • Oosterhoogebrug
    • Drie vergeten toponiemen
    • Wacht nog even!
    • Vriendschap en eendracht
    • Graven bij Stootshorn
    • Een inspirerende vergissing
    • Vrij ende freesch
    • Reductie
    • Een bewogen ambtenaar
    • Duivenpost
    • Johan Julsings geheime dagboek
    • Groningen een stad apart
    • Voor God en mijn koning
    • Een kronkelend verhaal
  • Podium
    • De wallen van Johan van Metelen
    • Buiten het Papenpoortje
    • Rondom de Sledemennerstraat
  • Home
  • Groningen en het Drentse Water
    • Inleiding
    • Aduard tegen Drenterwolde
    • Nieuwe Gat
    • Schilligeham Redwolde Paddepoel
    • Aduard-Drentse A
    • Arbere en Aduarderdiep
    • Hunze omgeleid
    • Alle kanten op
    • Kleisloot Selwerderdiep Boterdiep
    • Aduard-Grijpskerk 1
    • Aduard-Grijpskerk 2
  • Landschap lezen
    • Middeleeuwse ontginningen
    • Het Centrale Woldland I
    • Het Centrale Woldland II
    • Delf en Damsterdiep
    • Hinkemahorn en Stadsweg
    • Drenterwolde
    • Zuidlaardermeer
  • Zwerven door Fivelgo
    • Ten geleide, inhoudsoverzicht en literatuurlijst
    • 'Omteda Tjada' bestaat niet
    • Eemsdijk en Marcellusvloed
    • Hoogtesprongen
    • Maarvliet
    • De inpoldering van de Fivelboezem
    • Het einde van het Oosterniezijlvest
  • Mengelwerk
    • Waar lag de echte Kempkensberg?
    • Tweestromenland
    • Een nieuwe oude plattegrond
    • Langs de Drentsche Aa
    • Aantekeningen Onderdendam
    • Van Hunze tot Reitdiep
    • Rietema's zorg
    • Hoezo opstand?
    • Veertienjarige Oorlog
    • Meten en rekenen
    • Een rondje Zuidlaardermeer
    • Veen Fivel Stadsweg
    • Emder voorbijvaart
    • Aduard water landschap
    • Woldland Winsum
    • Delf en Damsterdiep
    • Beijum
    • Groningerland Monumentenland
    • Aduarderdiep
    • Hinkemahorn
    • Apoort
    • Stadskist
    • Sicke Benninge
    • Aduard en de andere kloosters
    • Groningen in stukken
    • Duizend jaar Groningen
    • Egbert Haubois
  • Publicaties
    • 'Oersloten' in Ubbega
    • Een pikante vergissing
    • Abt Menko over de Fivel en de kerk te Wittewierum
    • Meten en rekenen. De Semslinie van 1615
    • De Marcellusvloed en de Eemsdijk
    • Het Boterdiep en de Chinese baby's
    • Lageweg en Boterdiep te Bedum
    • Twee foto's van Farmsum
    • Groningen tegen de bisschop?
    • Oosterhoogebrug
    • Drie vergeten toponiemen
    • Wacht nog even!
    • Vriendschap en eendracht
    • Graven bij Stootshorn
    • Een inspirerende vergissing
    • Vrij ende freesch
    • Reductie
    • Een bewogen ambtenaar
    • Duivenpost
    • Johan Julsings geheime dagboek
    • Groningen een stad apart
    • Voor God en mijn koning
    • Een kronkelend verhaal
  • Podium
    • De wallen van Johan van Metelen
    • Buiten het Papenpoortje
    • Rondom de Sledemennerstraat

Groningen en het Drentse water
Verkenningen in de landschaps- en waterstaatsgeschiedenis
van Centraal-Groningen



8
Alle kanten op

Kort overzicht van de inhoud

Foto
Foto
Foto

8.1       Het Westerdiep naar Wierum
8.2      Noorddijk, Wetsingerzijl en Westerdijk

8.3      De Stadshamrikken
8.4      Selwerd en Paddepoel



8.1       Het Westerdiep naar Wierum

Het tot stand komen van het Aduarderdiep maakte ook een verdere verbetering mogelijk van de waterafvoer van Hoogkerk en Leegkerk (Lieuwerderwolde) en Dorkwerd. Daardoor kon de in 1360 gegraven zijltocht tussen Dorkwerd en Wierum gebruikt worden om de lus af te snijden die de Drentse A over de Mude in de Paddepoel maakte. Zo kwam de huidige loop van het Reitdiep tot stand.

 
8.2      Noorddijk, Wetsingerzijl en Westerdijk

Anders dan Middelbert en Engelbert was Noorddijk voor zijn afwatering nog volledig aangewezen op de Hunzebedding. In 1408 kwam aan die situatie een einde. In dat jaar stond het Winsumerzijlvest het kerspel Noorddijk toe om via zijn watergangen af te wateren.
Kort nadat voor Noorddijk een oplossing werd gevonden, kreeg ook het lage land dat opgesloten lag tussen Ubbega en de Wolddijk, een nieuwe uitwatering. Dat blijkt uit een akte van 19 juni 1410 over de bouw van de Wetsingerzijl.
Van oorsprong heeft ook het land ten westen van de Drentse A gewoon op die rivier afgewaterd. In de 14e eeuw hebben Lieuwerderwolde en Dorkwerd zich naar het westen gewend en ook de Hoenen – twee polders buiten de Apoort – kregen toestemming om gebruik te maken van de watergangen van Lieuwerderwolde en Dorkwerd. Deze gebieden gingen deel uitmaken van het Aduarderzijlvest. De goede staat van de westelijke dijk langs de Drentse A (Hoornsediep en Reitdiep) was voor die organisatie van het grootste belang. In 1422 horen we voor het eerst van een regeling voor het schouwen en het onderhoud van deze dijk, tussen het Hooihuis in het noorden via de Pishorn ter hoogte van Corpus den Hoorn naar het zuiden tot aan Paterswolde. Het bij het dijksonderhoud betrokken gebied werd toepasselijk ‘Westerdijk’ genoemd.
 
 
8.3      De Stadshamrikken        

Ook het Groninger Oosterhamrik behoorde tot de gebieden waarvan de afwatering gehinderd werd door de afleiding van de Hunze. In 1424 kreeg ook dit deel van de ‘Stadstafel’ toestemming om via de Scharmerzijl op de Eems te lozen. Ten behoeve van de afvoer van het Groninger water is het Damsterdiep gegraven, dat ook als scheepvaartkanaal dienst ging doen.
In 1434 volgde het Groninger Westerhamrik, dat ingesloten lag tussen het Westerdiep (Reitdiep) en het Selwerderdiep. Ook de belangrijkste punten van de inlatingsakte  van 10 november 1434 zijn opgenomen.

 
8.4       Selwerd en Paddepoel

Het klooster Selwerd en de andere landeigenaren in Selwerd en Paddepoel verkeerden in dezelfde situatie als het Westerhamrik, maar kozen voor een andere oplossing. Zij kregen in 1435 toestemming om hun water via de Aduarderzijl te lozen. Daartoe moest ten zuiden van Dorkwerd een ‘onderleiding’ worden gemaakt via welke het Selwerder en Paddepoelster water onder het Reitdiep door naar het westen kon stromen.

Omvang van het PDF-bestand: 12 MB
Download het PDF-bestand
Proudly powered by Weebly