Jan van den Broek
  • Home
  • Groningen en het Drentse Water
    • Inleiding
    • Aduard tegen Drenterwolde
    • Nieuwe Gat
    • Schilligeham Redwolde Paddepoel
    • Aduard-Drentse A
    • Arbere en Aduarderdiep
    • Hunze omgeleid
    • Alle kanten op
    • Kleisloot Selwerderdiep Boterdiep
    • Aduard-Grijpskerk 1
    • Aduard-Grijpskerk 2
  • Landschap lezen
    • Middeleeuwse ontginningen
    • Het Centrale Woldland I
    • Het Centrale Woldland II
    • Delf en Damsterdiep
    • Hinkemahorn en Stadsweg
    • Drenterwolde
    • Zuidlaardermeer
  • Zwerven door Fivelgo
    • Ten geleide, inhoudsoverzicht en literatuurlijst
    • Omteda Tjada bestaat niet
    • Eemsdijk en Marcellusvloed
    • Hoogtesprongen
    • Maarvliet
    • De inpoldering van de Fivelboezem
    • Het einde van het Oosterniezijlvest
  • Mengelwerk
    • Langs de Drentsche Aa
    • Van Hunze tot Reitdiep
    • Hoezo opstand?
    • Tweestromenland
    • Veertienjarige Oorlog
    • Meten en rekenen
    • Een rondje Zuidlaardermeer
    • Veen Fivel Stadsweg
    • Emder voorbijvaart
    • Aduard water landschap
    • Woldland Winsum
    • Delf en Damsterdiep
    • Beijum
    • Groningerland Monumentenland
    • Aduarderdiep
    • Hinkemahorn
    • Apoort
    • Stadskist
    • Sicke Benninghe
    • Aduard en de andere kloosters
    • Groningen in stukken
    • Duizend jaar Groningen
    • Egbert Haubois
  • Publicaties
    • 'Oersloten' in Ubbega
    • Een pikante vergissing
    • Abt Menko over de Fivel en de kerk te Wittewierum
    • Meten en rekenen. De Semslinie van 1615
    • De Marcellusvloed en de Eemsdijk
    • Het Boterdiep en de Chinese baby's
    • Lageweg en Boterdiep te Bedum
    • Twee foto's van Farmsum
    • Groningen tegen de bisschop?
    • Oosterhoogebrug
    • Drie vergeten toponiemen
    • Wacht nog even!
    • Vriendschap en eendracht
    • Graven bij Stootshorn
    • Een inspirerende vergissing
    • Vrij ende freesch
    • Reductie
    • Een bewogen ambtenaar
    • Duivenpost
    • Johan Julsings geheime dagboek
    • Groningen een stad apart
    • Voor God en mijn koning
    • Een kronkelend verhaal
  • Podium
    • Buiten het Papenpoortje
    • De wallen van Johan van Metelen
    • Rondom de Sledemennerstraat
  • Home
  • Groningen en het Drentse Water
    • Inleiding
    • Aduard tegen Drenterwolde
    • Nieuwe Gat
    • Schilligeham Redwolde Paddepoel
    • Aduard-Drentse A
    • Arbere en Aduarderdiep
    • Hunze omgeleid
    • Alle kanten op
    • Kleisloot Selwerderdiep Boterdiep
    • Aduard-Grijpskerk 1
    • Aduard-Grijpskerk 2
  • Landschap lezen
    • Middeleeuwse ontginningen
    • Het Centrale Woldland I
    • Het Centrale Woldland II
    • Delf en Damsterdiep
    • Hinkemahorn en Stadsweg
    • Drenterwolde
    • Zuidlaardermeer
  • Zwerven door Fivelgo
    • Ten geleide, inhoudsoverzicht en literatuurlijst
    • Omteda Tjada bestaat niet
    • Eemsdijk en Marcellusvloed
    • Hoogtesprongen
    • Maarvliet
    • De inpoldering van de Fivelboezem
    • Het einde van het Oosterniezijlvest
  • Mengelwerk
    • Langs de Drentsche Aa
    • Van Hunze tot Reitdiep
    • Hoezo opstand?
    • Tweestromenland
    • Veertienjarige Oorlog
    • Meten en rekenen
    • Een rondje Zuidlaardermeer
    • Veen Fivel Stadsweg
    • Emder voorbijvaart
    • Aduard water landschap
    • Woldland Winsum
    • Delf en Damsterdiep
    • Beijum
    • Groningerland Monumentenland
    • Aduarderdiep
    • Hinkemahorn
    • Apoort
    • Stadskist
    • Sicke Benninghe
    • Aduard en de andere kloosters
    • Groningen in stukken
    • Duizend jaar Groningen
    • Egbert Haubois
  • Publicaties
    • 'Oersloten' in Ubbega
    • Een pikante vergissing
    • Abt Menko over de Fivel en de kerk te Wittewierum
    • Meten en rekenen. De Semslinie van 1615
    • De Marcellusvloed en de Eemsdijk
    • Het Boterdiep en de Chinese baby's
    • Lageweg en Boterdiep te Bedum
    • Twee foto's van Farmsum
    • Groningen tegen de bisschop?
    • Oosterhoogebrug
    • Drie vergeten toponiemen
    • Wacht nog even!
    • Vriendschap en eendracht
    • Graven bij Stootshorn
    • Een inspirerende vergissing
    • Vrij ende freesch
    • Reductie
    • Een bewogen ambtenaar
    • Duivenpost
    • Johan Julsings geheime dagboek
    • Groningen een stad apart
    • Voor God en mijn koning
    • Een kronkelend verhaal
  • Podium
    • Buiten het Papenpoortje
    • De wallen van Johan van Metelen
    • Rondom de Sledemennerstraat

Groningen en het Drentse water
Verkenningen in de landschaps- en waterstaatsgeschiedenis
van Centraal-Groningen



3
Het Nieuwe Gat (1321-1322)

Kort overzicht van de inhoud



Foto
Foto
Foto


3.1       De Acht Zijlvesten
3.2      Een oorkonde uit 1321-1322
3.3      Vragen en antwoorden
3.4      Het Nieuwe Gat later



3.1     De Acht Zijlvesten

Als gevolg van de ontwatering en exploitatie van het veen daalde de bodem in grote delen van Groningerland. Om het land tegen overstromingen te beschermen moest een dijk worden gelegd met zijlen waarlangs het overtollige water kon worden gespuid.
In het jaar 1301 merken we voor het eerst iets van een waterstaatkundige organisatie, die waarschijnlijk tot doel had de lage landen tegen het Drentse en ander ‘vreemde’ water te beschermen. De organisatie heette ‘de Acht Zijlvesten’. In 1385 werd ze vertegenwoordigd door de pastoors van Siddeburen, Schildwolde, Slochteren, Scharmer en Garmerwolde, Zuidwolde, Noordwolde en Bedum.

 
3.2     Een oorkonde uit 1321-1322

Vertaling van de teksten van 1 augustus 1321 en 24 februari 1322, met commentaar. 

 
3.3      Vragen en antwoorden

De teksten hebben betrekking op een nieuwe afwateringssloot (‘het Nieuwe Gat’), die ten westen van het latere Noorderhoogebrug in de Hunze uitkwam. Daar, bij de huidige Oude Adorperweg, moest een sluis komen waarmee de lozing kon worden geregeld van water dat afkomstig was uit het dalende achterland. Het gaat dan om een gedeelte van het ‘Centrale Woldland’, waarvan het zuidelijke deel (Vierendeel) bij Fivelgo en het noordelijke deel (Innersdijk) bij Hunsingo hoorde.

 
3.4         Het Nieuwe Gat later

Hoe lang het Nieuwe Gat als afwateringskanaal voor het Woldgebied heeft gefunctioneerd is niet bekend. Duidelijk is wel dat opslibbing in de Hoge Paddepoel niet bevorderlijk was voor een vlotte afvoer van het water. Dat betekent dat Innersdijk waarschijnlijk niet lang plezier heeft gehad van het Nieuwe Gat.
In 1408 werd Noorddijk ‘ingelaten’ in het Winsumerzijlvest, hetgeen betekent dat het Noorddijkster water vanaf dat jaar onder meer via Innersdijk naar het noorden mocht afstromen, in de richting van het Winsumerdiep. Daaruit valt op te maken dat Innersdijk zelf zich voor zijn afwatering al eerder naar het noorden heeft gewend.

Omvang van het PDF-bestand: 8 MB
Download het PDF-bestand
Proudly powered by Weebly