Mengelwerk
|
|
1 Inleiding
2 Delf
3 Van Delf tot Damsterdiep
4 Betekenis van het Damsterdiep
5 Onderhoud
6 Strijd om Damsterdiep en Delfzijl
1 Inleiding
Deze voordracht betreft twee thema’s: een stuk landschapshistorie en een episode uit de strijd tussen Staatgezinde en regeringsgetrouwe strijdkrachten in de 16e eeuw. Voor de bespreking van beide onderwerpen is vooral archiefmateriaal als bron gebruikt.
2 Delf
Delf (Damsterdiep) en Deel (Winsumerdiep) zijn gegraven om het water af te voeren dat opgesloten raakte in de laagten tussen het Drents plateau en de kwelderruggen van het Hogeland. Ter wille van de afwatering werkten de ingelanden van het lage land samen in een organisatie die ze, naar de acht zijlen waardoor zij loosden (Bedumerzijl, Kardingerzijl, Mudesterzijl, Vismaarzijl, Wijmerszijl, Garreweersterzijl, Oudezijl en Eelwerderzijl), de ‘Acht Zijlvesten’ noemden.
3 Van Delf tot Damsterdiep
In 1370 kregen de Gorechter kerspelen Middelbert en Engelbert toestemming om hun water via het Scharmerzijlvest op de Eems te lozen. In 1424 en 1434 volgden ook het Groninger Oosterhamrik en het Westerhamrik het voorbeeld van de beide kerspelen. In 1424 werd bepaald dat de Groningers hiervoor een nieuw afwateringskanaal zouden graven. Zo is het tussen Oosterhoogebrug en Dijkshorn gelegen gedeelte van het Damsterdiep tot stand gekomen.
De Groningers moesten ook bijdragen aan het onderhoud van het reeds bestaande kanaal, en wel tot aan de Popingeweg (bij Ekenstein).
Blijkens informatie in het ‘Wierumer Zijlboek’ is het tussen Ten Post en Winneweer gelegen deel van het Damsterdiep het resultaat van het afsnijden van enkele Fivelkronkels dat omstreeks 1435 moet worden gedateerd.
4 Betekenis van het Damsterdiep
Door de aanleg van het Damsterdiep dat niet alleen de waterhuishouding diende maar ook als vaarweg werd benut, kwamen de Groningers in direct contact met Fivelgo, de Eems en het Klei-Oldambt. Dit leidde tot confrontaties met de stad Hamburg en plaatselijke hoofdelingen.
5 Onderhoud
Diverse archiefbronnen bevatten gedetailleerde informatie over de wijze waarop het onderhoud van het Damsterdiep was georganiseerd.
6 Strijd om Damsterdiep en Delfzijl
Het Damsterdiep speelde een belangrijke rol in de economie van de stad Groningen. Toen in 1580 de Staatse bezetting van Niezijl de vaart over het Reitdiep en de Lauwerszee verhinderde was het Damsterdiep zelfs de enige verbindingsweg tussen de stad en de zee. Om die reden was de Staatse verovering van Delfzijl (2 juli 1591) een zware slag voor Groningen. Toch duurde het nog drie lange jaren voordat prins Maurits en graaf Willem Lodewijk erin slaagden de stad tot overgave te dwingen.
Omvang van het PDF-bestand: 11 MB